MATERIAŁY I WSAZÓWKI DLA PISZĄCYCH RECENZJĘ

RECENZJA

Recenzja - to gatunek publicystyczny. Wypowiedź będąca krytycznym, czyli zawierającym ocenę omówienie dzieła literackiego, spektaklu teatralnego, filmu, koncertu, wystawy, pracy naukowej itp. Recenzja może mieć zróżnicowaną formę: od krótkiej, kilkuzdaniowej wypowiedzi do kilkustronicowej pracy.

 Jak napisać dobrą recenzję?

Aby napisać dobrą recenzję, należy:

• We wstępie podać informacje podstawowe o książce, filmie, spektaklu itp. (autor, reżyser, bohaterowie, aktorzy, miejsce wydarzeń, scenografia, muzyka, tytuł, scenariusz, wydawca, rok wydania, rodzaj publikacji), stosując słownictwo wskazujące na znajomość dziedziny, z której pochodzi recenzowane dzieło.
• W rozwinięciu omówić problematykę recenzowanego utworu. W recenzji dzieła nie należy się skupiać tylko na streszczeniu. Konieczna jest ocena wybranych elementów utworu. Można się też odwołać do innych dzieł artysty i fragmentów recenzji prasowych.
• W zakończeniu należy wyrazić swoją opinię na temat całego dzieła. Recenzja może zachęcać do zapoznania się z danym utworem albo odradzać jego przeczytanie lub obejrzenie.

 Słownictwo często używane w recenzjach:

Filmowej:

- adaptacja, ekranizacja, produkcja, film na motywach powieści, wierność wobec literackiego pierwowzoru

- film: nudny , ciekawy, interesujący, zabawny, emocjonujący, nowatorski, porywczy

- aktor: gwiazda, artysta, odtwórca roli, ma na swoim koncie wiele nagród, debiutant, profesjonalista, posiadający znakomity warsztat aktorski, twórca znakomitej kreacji, obdarzony urodą, znakomicie ucharakteryzowany, dojrzały, posiadający dużą zdolność ekspresji

- gra aktorska: ciekawa, brawurowa, fascynująca, porywająca, słaba, pozbawiona wyobraźni, tuzinkowa, nietuzinkowa,

- muzyka: towarzysząca akcji, wzmagająca napięcie, kształtująca nastrój, tworząca atmosferę, pobudzająca wyobraźnię, emocje, nieodpowiednia do obrazu, nużąca

- scenariusz: ciekawy, oryginalny, nietuzinkowy, sztampowy, wyjątkowy

- scenografia: dekoracje odpowiednio dobrane, dostosowane do epoki, czasów, bogata, ciekawa, skromna, surowa, nie pasująca do akcji

- efekty specjalne: zaskakujące, pogłębiają przekaz filmu

Teatralnej:

- spektakl: sztuka teatralna, przedstawienie, inscenizacja, widowisko, ciekawy, interesujący, niesamowity, emocjonujący, fascynujący, nudny, nieciekawy, nużący, monotonny

- osoby: aktor, reżyser, sufler, inspicjent, choreograf, charakteryzator, operator światła i dźwięku, garderobiany,

- aktor: czarujący, ujmujący, zniewalający, przystojny, dobrze zbudowany, o miłej prezencji, o urodzie amanta, pełen wdzięku, zaskakujący swoimi pomysłami, twórczy, oryginalny, interesująco zaprezentował swojego bohatera, aktor o dużej sile wyrazu, aktor świetnie czujący swoją rolę, aktor grający słabo,  o dobrym/ doskonałym/ złym warsztacie aktorskim

- gra: kreacja aktorska, odegranie roli, interpretacja roli/ tańca, fascynująca, ciekawa, przejmująca, różnorodna, , monotonna, nudna, poruszająca uczucia, na wysokim poziomie, na żenująco niskim poziomie, budowanie postaci scenicznej za pomocą gestów, aktor doskonale operujący głosem/ mimiką/ gestem, dobrze zagrana rola, brawura sceniczna, wypowiadać kwestię

- kurtyna: opadła, została opuszczona/ podniesiona

- scenografia: dekoracje, bogata, ciekawa, skomplikowana, urozmaicona, zaskakująca, szokująca, porywająca, symboliczna, wzbogacająca, pobudzająca wyobraźnię widów, skromna, surowa, oszczędna w wyrazie, zawierająca niewiele elementów, o żywej/ monotonnej kolorystyce, nieciekawa, niczym się nie wyróżniająca, dekoracja uproszczona, odpowiednio dobrane kostiumy, perfekcyjna charakteryzacja

- nastrój przedstawienia: podniosły, uroczysty, tajemniczy, niesamowity, trzymający w napięciu, wesoły, pogodny, radosny, ciepły, nostalgiczny, wzruszający, niezapomniany

- dialogi: trzymające w napięciu, wzbogacające akcję

- zalety: spektakl sprawnie wyreżyserowany, cieszący się uznaniem publiczności, świetnie zaplanowany, spektakl odznaczał się ciekawym zamysłem kompozycyjnym, zyskał aprobatę krytyki, otrzymał dobre recenzje, zapominamy o otaczającej rzeczywistości, wkraczamy w inny świat

- wady: nudny, nieciekawy, pełen dłużyzn, ze sceny powiało nudą, nie porwał publiczności

Przykład recenzji krótkiej, prasowej:

Powieść Oskar i pani Róża Erica-Emmanuela Schmitta przedstawia historię chłopca chorego na białaczkę.

Główny bohater, dziesięciolatek, nie potrafi się pogodzić z pęłną strachu postawą ludzi dorosłych wobec śmierci. Poznaje panią Różę - wolontariuszkę, która prosi chłopca, żeby każdy dzień swojego życia traktował jak dziesięć lat. Namawia go też do pisania listów, których adresatem ma być Pan Bóg. W każdym liście Oskar może poprosić o spełnienie jednego życzenia.

    To wzruszająca i mądra książka, która choć opowiada bardzo smutną historię, to z niezwykłą lekkością porusza trudne problemy.

Przykład recenzji długiej:

    Niewielka powieść Erica-Emmanuela Schmitta, zatytułowana Oskar i pani Róża, przedstawia historię chłopca chorego na białaczkę. Przyznaję, że do lektury zachęciły mnie głównie liczne porównania z Małym Księciem - książką, której kiedyś nie chciałam czytać, gdyż uważałam ją za zbyt smutną. Nie będę ukrywać, że w wypadku Oskara... było jeszcze gorzej.

    Główny bohater, dziesięcioletni pacjent oddziału dziecięcego, ma raka szpiku kości. Już od jakiegoś czasu domyśla się, że niedługo umrze, ponieważ ostatnia operacja nie przebiegła pomyślnie. Jednak największy ból sprawia Oskarowi strach ludzi dorosłych przed rozmową na temat jego choroby. Nikt - ani doktor Düsseldorf, ani nawet rodzice - nie ma odwagi wypowiedzieć przy nim słowa "śmierć". Jedyną osobą, z którą chłopiec może szczerze i otwarcie porozmawiać, jest pani Róża, wolontariuszka

    To ona namawia swojego podopiecznego do niezwykłej rzeczy - by każdy dzień swojego życia traktował jak dziesięć lat i by zaczął pisać listy do Pana Boga. Ma w nich opowiadać o sobie, o tym, jak spędził dzień i jak się czuje. W każdym liście może też poprosić Boga  o spełnienie jednego życzenia.

    Powieść o Oskarze i pani Róży ma formę listów chłopca do ,,Szanownego Pana Boga". Listy te są napisane językiem dziecięcym, pełnym wyrażeń potocznych, jednak momentami zaskakująco poetyckim i dojrzałym. W trakcie lektury śledzimy dojrzewanie głównego bohatera, który przeżywa niemal całe swoje życie w ciągu niespełna dwóch tygodni. Mimo poważnych filozoficznych tematów poruszanych przez Schmitta, takich jak życie, śmierć, wiara, książka nie sprawia wrażenia moralizatorskiego pouczenia. Opisanie najgłębszych życiowych prawd  z perspektywy dziesięciolatka pozwoliło nadać całości wdzięczną lekkość, momentami wywołującą nawet uśmiech na twarzy czytelnika, choć przecież ta historia jest niezwykle smutna.

   Najbardziej poruszający był dla mnie wątek dotyczący rodziców Oskara, którzy nie potrafią poradzić sobie z chorobą syna i jego zbliżającą się śmiercią. Aby zatuszować swoją nieporadność, zasypują chłopca drogimi prezentami, które jednak nie mają dla niego żadnego znaczenia. O wiele bardziej pomagałyby szczera serdeczna rozmowa -  na nią jednak zarówno ojcu, jak i matce brak odwagi. Oskar sam musi sobie radzić z cierpieniem, musi być dojrzalszy niż ludzie, od których jako dziecko powinien otrzymywać wsparcie. To wywołuje u niego rozgoryczenie, w listach nazywa swoich rodziców tchórzami, a nawet idiotami. Tylko dzięki pani Róży udaje się tę sytuację zmienić.

    Książka Erica-Emmanuela Schmitta to niewątpliwie wzruszająca powieść, nie jest ona jednak tanim wyciskaczem łez. Narracja pozwala zarówno dostrzec walory estetyczne tekstu, jak również odnaleźć w nim odpowiedzi na takie pytania, które zadajemy sobie od zawsze. ,,Oskara i panią Różę czyta się lekko’’, jest to lektura na jeden, może dwa wieczory, więc z czystym sumieniem polecam ją tym, którzy nie przepadają za czytaniem długich tekstów.

Julia Huras